1- Ölüm nedeniyle maddi ve manevi tazminat davaları
Trafik kazasında ölen kişinin desteğinden yoksun kalanlar, mirasçılık söz konusu olmaksızın, kaza sorumlularından (işletenden, sürücüden,sigortacıdan) maddi ve manevi tazminat (BK. m.45/2), cenaze giderleri ve ölüm hemen gerçekleşmemiş ise kaza gününden ölüm gününe kadar hastane ve yol giderleri başta olmak üzere yapılan her türlü masraflarını ve kazanç kayıplarını (BK.m.45/1) isteyebileceklerdir.
2- Bedensel zarar nedeniyle maddi ve manevi tazminat davalar
Trafik kazasında yaralanan kişilerin bedensel zararlarını
a) Kalıcı sakatlık (sürekli kısmi veya sürekli tam işgöremezlik) durumu
b) Geçici işgöremezlik durumu
c) Kalıcı veya geçici ruhsal bozukluk
d) Mevzuattaki eksiklik nedeniyle sakatlık oranı verilemeyen estetik zararlar
Olarak sıralayabiliriz
Bedensel zararlar nedeniyle açılacak tazminat davalarında istek kalemlerini de şöyle sıralayabiliriz:
a) Kalıcı sakatlık sonucu kazanç kaybı ve kazançlarda bir eksilme olmasa bile güç (efor) kaybı nedeniyle maddi ve manevi tazminat
b) İleri derecede sakatlıkta, yaşam boyu başkasının bakımına muhtaç olma durumunda “bakıcı” giderleri
c) Geçici işgöremezlik durumunda kazanç kaybı veya iyileşme süresince başkasının yardımına ve bakımına gereksinim nedeniyle o kişinin emeğinin karşılığı
d) Tedavi ve iyileşme giderleri, ameliyat giderleri ile iyileşme süresince yapılan her türlü harcamalar, kaza geçirenin ve yakınlarının yol, yeme-içme, barınma giderleri.
Borçlar Kanunu 46. maddesi 1.fıkrasında, zarar görene, kapsamını belirtmeksizin “bütün masraflarını” isteme hakkı tanınmıştır. Masraflar kavramının kapsamına, zarar görenin, beden bütünlüğünü eski haline getirmeye, yani iyileşmeyi sağlamaya veya hastalık ya da sakatlığın artmasını önlemeye yönelik harcamak durumunda olduğu ve ilerde harcaması olası bütün masraflar girer. BK. 46.maddesi, yalnızca bedensel değil, ruhsal bütünlüğün zarara uğratılması durumunda da uygulanır. Bazı durumlarda bedensel bütünlüğün zarar görmesi, çalışma gücünü etkilememiş olsa bile, ruhsal sarsıntı ve kişide yarattığı sinir bozukluğu bir takım maddi ve manevi zararlara neden olabilir. Gerek bilimsel ve gerekse yargısal görüşlere göre, bedensel tamlığın bozulması kavramına, insan vücudunda herhangi anatomik bir değişikliğe yol açacak (çarpma, vurma, kırma, yaralama gibi) etkenlerden başka; bedensel bozukluğa yol açmayan, ancak kişide ruhsal ve sinirsel etkiler yaratan durumlar da girer.
3- Kaza geçiren kişinin yakınlarının maddi ve manevi zararlarına ilişkin davalar
Yalnız kaza geçirenin değil, anne, baba, eş, çocuk, kardeş gibi yakınların da olay nedeniyle ruhsal sarsıntı, kalp krizi ve benzeri rahatsızlıklar geçirmeleri de maddi ve manevi tazminat konusu olabilir.
Çünkü bu durumda onların zararları ile haksız eylem arasında uygun nedensellik bağı vardır.Örneğin, gözlerinin önünde cereyan eden bir trafik kazasında feci şekilde ellerini veya ayaklarını kaybeden bir çocuğun annesinin geçirdiği şok sonucu ruhsal ve sinirsel dengesinin bozulması, maddi ve manevi tazminat isteğini haklı kılar. Bu zarar, dolaylı değil, zarar görenin kişiliğinde doğrudan doğruya doğan bir zarardır.
Yaralanarak bedensel zarara uğrayan oğlu yüzünden, ruh sağlığı bozulup tedavi olmak zorunda kalan baba, aradaki nedensellik bağı nedeniyle manevi tazminatın yanı sıra, kendisi için yaptığı giderleri ve işten kalma nedeniyle kazanç kayıplarını da isteyebilecektir.
4- Araç ve eşya hasarı nedeniyle tazminat davaları
Trafik kazasında aracı hasarlanan veya araçtaki eşyaları zarar gören kişi, kusursuzluğu veya karşı trafın kusuru oranında maddi zararlarını isteyebilecektir. Böyle bir davada zamanaşımı süresi KTK 109.maddesi 1.fıkrasına göre (2) yıl ise de, aynı kazada ölüm ve bedensel zarar da varsa, zararın bütünlüğü ilkesince, 109.maddenin 2.fıkrasındaki uzamış (ceza) zamanaşımı süreleri araç ve eşya hasarı isteklerinde de uygulama yeri bulacaktır.
TRAFİK KAZALARINDAN SORUMLU OLANLAR
MOTORLU ARAÇ İŞLETENLER VE İŞLETEN GİBİ SORUMLU OLANLAR
SÜRÜCÜ VE YARDIMCILARI
TAŞIMACILAR
İŞVERENLER
SİGORTACILAR